Το τροχιακό αστεροσκοπείο Messenger της NASA εκτοξεύθηκε από το ακρωτήριο Κανάβεραλ στις 3 Αυγούστου 2004 και τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Ερμή στις 18 Μαρτίου του 2011. Ήταν η πρώτη διαστημοσυσκευή που επισκέφθηκε τον Ερμή από τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, όταν δηλαδή το Mariner 10 χαρτογράφησε μεγάλο μέρος της επιφάνειάς του, αλλά και η πρώτη που τέθηκε σε τροχιά γύρω του.

Δεδομένου ότι ο Ερμής είναι ο πλησιέστερος πλανήτης στον Ήλιο και κατά συνέπεια αυτός που περιφέρεται γύρω του με τη μέγιστη ταχύτητα, η απευθείας πτήση του Messenger από την Γη στον Ερμή ήταν απαγορευτική με την υπάρχουσα τεχνολογία. Αυτό διότι ήταν πρακτικά αδύνατο να αποθηκευτεί και να μεταφερθεί η τεράστια ποσότητα καυσίμων που ήταν απαραίτητη, προκειμένου να επιβραδυνθεί, ώστε να τεθεί σε τροχιά γύρω του.  

Προκειμένου το Messenger να εισέλθει σε τροχιά γύρω από τον Ερμή, χρειάστηκε να ακολουθήσει προηγουμένως μια πολύπλοκη πορεία που περιελάμβανε έξι διελεύσεις από άλλους πλανήτες. Ειδικότερα, προτού αιχμαλωτιστεί από την βαρυτική έλξη του Ερμή, το Messenger ακολούθησε μια πορεία που το έφερε μία φορά δίπλα από την Γη, δύο φορές δίπλα από την Αφροδίτη και τρεις φορές δίπλα από τον ίδιο τον Ερμή. Αυτού του είδους η «βαρυτική βοήθεια» είναι η συνηθισμένη τακτική που ακολουθούν οι επιστήμονες στον σχεδιασμό των διαστημικών αποστολών και βασίζεται στην ανταλλαγή στροφορμής μεταξύ διαστημοσυσκευής και πλανήτη, προκειμένου να μεταβληθεί όσο απαιτείται η ταχύτητα και η τροχιά της. Με αυτές τις «μανούβρες» το Messenger διένυσε συνολικά σχεδόν 8 δισ. km, προτού εισέλθει σε τροχιά γύρω από τον Ερμή, όταν η μέση απόσταση του Ποσειδώνα, του πιο απομακρυσμένου πλανήτη, είναι σχεδόν η μισή.

Το Messenger χαρτογράφησε και απεικόνισε την επιφάνειά του, ενώ συνέλεξε δεδομένα που θα βοηθήσουν τους αστρονόμους να ανασυνθέσουν την γεωλογική του εξέλιξη. Τα δεδομένα που συνέλεξε στην διάρκεια της αποστολής του περιλαμβάνουν περισσότερες από 250.000 εικόνες και συνολικά περισσότερα από 10 terabytes δεδομένων, τα οποία θα αναλύονται για αρκετά ακόμη χρόνια από τους επιστήμονες. Ήδη, όμως, όσα αποκαλύφθηκαν με την βοήθεια του Messenger είναι εντυπωσιακά. Για παράδειγμα, εντοπίστηκαν στους πόλους του πλανήτη κρατήρες, στον πυθμένα των οποίων υπάρχουν ποσότητες παγωμένου νερού, καλυμμένου με ένα υλικό οργανικής προέλευσης, τα οποία εικάζεται ότι μεταφέρθηκαν στον Ερμή με την βοήθεια αστεροειδών και κομητών που συνετρίβησαν στην επιφάνειά του.

Εξίσου σημαντική ήταν και η ανακάλυψη ότι το μαγνητικό πεδίο του Ερμή δεν ευθυγραμμίζεται με τον πυρήνα του πλανήτη, αλλά είναι μετατοπισμένο προς τον βόρειο πόλο του, όπως επίσης και η ανακάλυψη ενδείξεων που υποδηλώνουν ότι ο Ερμής κατά το απώτερο παρελθόν του διέθετε έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα. Η μεγαλύτερη, όμως, και πλέον αναπάντεχη ανακάλυψη μέχρι σήμερα, που οφείλεται στα δεδομένα του Messenger, είναι το γεγονός ότι ο Ερμής εμπεριέχει σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες πτητικών στοιχείων, όπως χλώριο, θείο και κάλιο, απ’ αυτές που περίμεναν οι αστρονόμοι. Πραγματικά, δεδομένης της εγγύτητας του Ερμή με τον Ήλιο, οι περισσότεροι αστρονόμοι θεωρούσαν ότι οι ενώσεις αυτές θα έπρεπε να είχαν εξαερωθεί από τον πλανήτη προ πολλού.

Το Messenger ολοκλήρωσε την αποστολή του με την ελεγχόμενη πρόσκρουσή του  στην επιφάνεια του Ερμή στις 30 Απριλίου 2015. Την σκυτάλη της εξερεύνησης του Ερμή θα παραλάβει η διαστημική αποστολή BepiColombo του ESA και του JAXA, δηλαδή του Ευρωπαϊκού και του Ιαπωνικού Οργανισμού Διαστήματος, η οποία εκτοξεύθηκε τον Οκτώβριο του 2018 και αναμένεται να τεθεί σε τροχιά γύρω του στις 5 Δεκεμβρίου του 2025. 

 

Φωτογραφία: Η βόρεια πολική περιοχή του Ερμή σε ψευδοχρωματική εικόνα που ελήφθη από την διαστημοσυσκευή Messenger, όπου το κόκκινο αντιστοιχεί σε θερμοκρασίες υψηλότερες των 126 °C και το μωβ σε θερμοκρασία -223 °C. Δεδομένου ότι ο Ερμής βρίσκεται τόσο κοντά στον Ήλιο, οι περιοχές της επιφάνειάς του που τον αντικρίζουν έχουν ιδιαίτερα υψηλή θερμοκρασία. Αντιθέτως, ορισμένοι κρατήρες στις πολικές περιοχές του παραμένουν μόνιμα στην σκιά, γι’ αυτό ακόμη και η μέγιστη θερμοκρασία τους μπορεί να είναι πολύ χαμηλή. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Messenger, στον πυθμένα αυτών των κρατήρων υπάρχει πάγος. Ο μεγαλύτερος κρατήρας που διακρίνεται στην εικόνα αυτή είναι ο κρατήρας Prokofiev και έχει διάμετρο 112 km.

Credit: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington

π