Οι εικόνες αυτές ελήφθησαν το χρονικό διάστημα 2003–2021 από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και περιλαμβάνουν σπειροειδείς γαλαξίες που καθένας τους «φιλοξενεί» από δύο κατηγορίες αστρονομικών αντικειμένων, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση γαλαξιακών αποστάσεων, καθώς και για τον υπολογισμό της σταθεράς του Hubble, που καθορίζει τον ρυθμό διαστολής του Σύμπαντος. Τα αντικείμενα αυτά είναι οι μεταβλητοί Κηφείδες και οι υπερκαινοφανείς τύπου Ia.

Οι μεταβλητοί Κηφείδες είναι παλλόμενα άστρα, των οποίων η φωτεινότητα αυξομειώνεται περιοδικά, ενώ οι υπερκαινοφανείς τύπου Ια είναι οι καταστροφικές εκρήξεις που σηματοδοτούν το τέλος ενός υπέρθερμου λευκού νάνου.

Ο προσδιορισμός της απόστασης ενός ουράνιου σώματος αποτελεί τεράστια πρόκληση για τους αστρονόμους. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος ένα αντικείμενο που είναι αμυδρό, αλλά σε μικρή απόσταση από την Γη, από ένα άλλο το οποίο έχει μεγάλη φωτεινότητα, αλλά βρίσκεται πολύ μακριά από τον πλανήτη μας. Για να αντιμετωπίσουν αυτού του είδους τις προκλήσεις, οι αστρονόμοι ανέπτυξαν την επονομαζόμενη κοσμική κλίμακα αποστάσεων, δηλαδή μια σειρά μεθόδων προσδιορισμού αποστάσεων, οι οποίες οργανώνονται με βάση το εύρος των σχετικών αποστάσεων που κάθε μία μπορεί να μετρήσει. Δύο σημαντικά «σκαλοπάτια» σε αυτή την κλίμακα είναι οι μεταβλητοί Κηφείδες και οι υπερκαινοφανείς τύπου Ia.

Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τις τελευταίες σχετικές μετρήσεις, η τιμή της σταθεράς Hubble είναι 73,04 ± 1:04 kms-1Mpc-1. Υπενθυμίζουμε εδώ ότι η σταθερά Hubble (ακριβέστερα η παράμετρος Hubble, γιατί μεταβάλλεται με τον χρόνο) είναι η σταθερά αναλογίας στον νόμο που ανακάλυψε ο Αμερικανός αστρονόμος Edwin Hubble (1889–1953), σύμφωνα με τον οποίο το Σύμπαν διαστέλλεται και οι γαλαξίες απομακρύνονται από εμάς με ταχύτητες ανάλογες της απόστασής τους. Η σταθερά Hubble μετράται σε μονάδες km/s/Mpc, δηλαδή σε χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά μεγαπάρσεκ (Mpc), όπου το 1 Mpc ισούται με περίπου 3,3 εκατ. έτη φωτός. Αυτό σημαίνει ότι ένας γαλαξίας σε απόσταση 1 Mpc θα απομακρύνεται με ταχύτητα 73,04 km/s, ένας άλλος σε απόσταση 2 Mpc θα απομακρύνεται με διπλάσια ταχύτητα κ.ο.κ.

Αξίζει εδώ να παρατηρήσουμε ότι ο ρυθμός διαστολής του Σύμπαντος, που προσδιορίζεται με βάση την κλίμακα κοσμικών αποστάσεων και τα παρατηρησιακά δεδομένα των τηλεσκοπίων μας από το τοπικό Σύμπαν, διαφέρει σημαντικά από την τιμή που προκύπτει στο πλαίσιο του Καθιερωμένου Προτύπου της Κοσμολογίας και με βάση τα δεδομένα που συνέλεξε ο δορυφόρος Planck για την κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου.

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για αυτήν την σημαντική διαφορά που παρατηρείται στην μετρήσιμη τιμή της σταθεράς του Hubble, καθώς και στο τι μπορεί να σημαίνει η διαφορά αυτή για την κοσμολογία και την φυσική γενικότερα, στο ακόλουθο άρθρο:

Κοσμολογική Διαφωνία για την Διαστολή του Σύμπαντος - ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ (eef.edu.gr)

credit: NASA, ESA

Πηγή: A Dazzling Hubble Collection of Supernova Host Galaxies | ESA/Hubble (esahubble.org)

π