Σύμφωνα με την ανάλυση των σχετικών δεδομένων που ελήφθησαν με την βοήθεια ραντάρ του τροχιακού αστεροσκοπείου Mars Express, η υπόγεια αυτή λίμνη έχει επιφάνεια τριπλάσια περίπου απ’ αυτήν που καταλαμβάνει το νησί Μανχάταν1.

Η ανακάλυψη αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική αφού, εάν επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για το πρώτο σταθερό απόθεμα νερού σε υγρή μορφή που εντοπίζεται στον κόκκινο πλανήτη, με ό,τι μπορεί αυτό να συνεπάγεται για την ενδεχόμενη ύπαρξη μικροοργανισμών βαθιά στο αρειανό υπέδαφος. Παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες, το νερό παραμένει σε υγρή μορφή πιθανότατα εξαιτίας της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε άλατα, αλλά και της μεγάλης πίεσης που επικρατεί σε αυτό το βάθος, που χαμηλώνουν το σημείο τήξης του. Επιπλέον, η ανακάλυψη αυτή μάς παρέχει και μία επιβεβαίωση ότι ένα μέρος τουλάχιστον από τις τεράστιες ποσότητες νερού που κάλυπταν κάποτε την αρειανή επιφάνεια, φυλακίστηκε στο υπέδαφός της. Όπως, μάλιστα σημειώνουν οι συγγραφείς της μελέτης, «παρόλο που η ανακάλυψη αυτή αφορά σε μία μόνο λίμνη, δεν υπάρχει κανένας λόγος να συμπεράνουμε ότι η παρουσία υπεδάφιου νερού στον Άρη περιορίζεται σ’ αυτήν μόνο την τοποθεσία».

Δισεκατομμύρια χρόνια πριν, ο Άρης έμοιαζε πολύ περισσότερο με τον πλανήτη μας και σύμφωνα με πολλούς αστροβιολόγους οι συνθήκες που επικρατούσαν σ’ αυτόν θα μπορούσαν να έχουν ευνοήσει ακόμη και την εμφάνιση μικροβιακών μορφών ζωής. Στην πορεία, ωστόσο, ο Άρης απώλεσε το νερό από την επιφάνειά του και μετατράπηκε στον παγωμένο, φαινομενικά άνυδρο και αφιλόξενο πλανήτη που γνωρίζουμε.
 
Οι περισσότεροι επιστήμονες, ωστόσο, συμφωνούν ότι στο απώτερο παρελθόν του ο Άρης διέθετε νερό σε υγρή μορφή και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες. Οι πρώτες ενδείξεις για το υγρό παρελθόν του Άρη ήρθαν στο φως χάρη στις εικόνες που ελήφθησαν από την διαστημοσυσκευή Mariner 9 το 1971–72, πολλές απ’ τις οποίες απεικονίζουν εμφανή ίχνη διάβρωσης της επιφάνειάς του, όπως τεράστια φαράγγια και κανάλια απορροής. Έκτοτε, οι διαστημοσυσκευές και τα τροχιακά αστεροσκοπεία που τέθηκαν σε τροχιά γύρω του, καθώς και τα ρομποτικά οχήματα που προσεδαφίστηκαν στην επιφάνειά του, ανακάλυψαν σημαντικές ποσότητες πάγου, τόσο στους πόλους του όσο και στο υπέδαφός του.  

Σύμφωνα, ωστόσο, με τις περισσότερες μελέτες, οι ποσότητες πάγου που έχουν ανακαλυφθεί στον κόκκινο πλανήτη εμπεριέχουν πολύ λιγότερο νερό απ’ αυτό που υπήρχε κάποτε στην επιφάνειά του. Πραγματικά, όλα τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει ως τώρα καταδεικνύουν ότι ο πλανήτης αυτός ήταν κάποτε ένας αρκετά πιο θερμός και «υγρός» πλανήτης, με σημαντική ατμόσφαιρα και αρκετά υψηλότερη επιφανειακή θερμοκρασία και πίεση, ενώ το νερό στην επιφάνειά του σχημάτιζε ποτάμια, λίμνες και θάλασσες. Δεν γνωρίζουμε ακόμη επακριβώς το πώς εντέλει έχασε ο Άρης το νερό που κάποτε διέθετε ή εάν μέρος του κατέληξε με κάποιον τρόπο στο εσωτερικό του. Το πιθανότερο, ωστόσο, είναι ότι σημαντικές ποσότητες νερού χάθηκαν όταν εξασθένησε η προστατευτική ασπίδα του μαγνητικού του πεδίου και τα σωματίδια του ηλιακού ανέμου παρέσυραν την ατμόσφαιρά του στο Διάστημα, καθώς η βαρυτική έλξη του μικρού αυτού πλανήτη δεν επαρκούσε ώστε να την συγκρατήσει γύρω του.

Σε εκείνο το σαφώς ευνοϊκότερο περιβάλλον, ωστόσο, θα μπορούσαν άνετα να έχουν αναπτυχθεί μικροβιακές μορφές ζωής. Θα μπορούσαν άραγε κατάλοιπα αυτής της ζωής να έχουν επιβιώσει ακόμη και σήμερα βαθιά κάτω από την αρειανή επιφάνεια, σε υπόγειους θύλακες νερού, όπως αυτός; Προκειμένου να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, θα απαιτηθεί η υλοποίηση μίας διαστημικής αποστολής, η οποία προς το παρόν υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνατότητες οποιουδήποτε κρατικού και ιδιωτικού ερευνητικού φορέα, αφού μεταξύ άλλων θα απαιτούσε την συλλογή δειγμάτων νερού από μεγάλα βάθη, με την βοήθεια γεωτρήσεων.

  1. Στην εικόνα αποτυπώνεται μία καλλιτεχνική αναπαράσταση υπόγειας λίμνης κάτω από την επιφάνεια του Άρη (φωτογρ. © Medialab, ESA 2001).

π