Ο γαλαξίας UGC 12158 είναι ένας ραβδωτός σπειροειδής γαλαξίας με διάμετρο 140.000 έτη φωτός, περίπου 400 εκατ. έτη φωτός μακριά, στον αστερισμό του Πηγάσου. Πρόκειται για ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ραβδωτού σπειροειδούς γαλαξία και οι αστρονόμοι θεωρούν ότι μοιάζει εκπληκτικά με τον δικό μας Γαλαξία. Όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, στους γαλαξίες αυτού του τύπου, οι σπείρες ξεκινούν από μία κεντρική «ράβδο» από άστρα, αέρια και σκόνη. Αυτές οι δομές είναι πολύ συνηθισμένες και σχηματίζονται στους περισσότερους από τους σπειροειδείς γαλαξίες του Σύμπαντος, αλλά δεν διατηρούνται για πάντα, καθώς σε βάθος χρόνου εξαφανίζονται και οι ραβδωτοί σπειροειδείς γαλαξίες εξελίσσονται σε απλούς σπειροειδείς. Το φωτεινό μπλε άστρο που διακρίνεται κάτω και αριστερά από το γαλαξιακό κέντρο είναι στην πραγματικότητα ένας υπερκαινοφανής τύπου Ia, ο οποίος εντοπίστηκε από δύο Βρετανούς ερασιτέχνες αστρονόμους το 2004. Τα υπόλοιπα φωτεινά άστρα που διακρίνονται στην εικόνα είναι άστρα του Γαλαξία μας, τα οποία προφανώς βρίσκονται σε πολύ μικρότερες αποστάσεις.

Οι υπερκαινοφανείς τύπου Ia παρατηρούνται σε διπλά αστρικά συστήματα, το ένα άστρο των οποίων είναι λευκός νάνος. Καθώς, δηλαδή ο λευκός  νάνος απορροφά ύλη από τις εξωτερικές στοιβάδες του άστρου-συνοδού του, η μάζα του αυξάνει διαρκώς, ώσπου τελικά υπερβαίνει ένα κρίσιμο όριο (το επονομαζόμενο όριο Chandrasehkar, που ισούται με περίπου 1,4 ηλιακές μάζες). Από το σημείο αυτό και μετά, καθώς η εσωτερική του πίεση δεν επαρκεί πλέον, ώστε να αντισταθεί στην βαρύτητά του, ο λευκός νάνος καταρρέει κάτω από το ίδιο του το βάρος, αυξάνοντας την πυκνότητα και την θερμοκρασία στον πυρήνα του σε ακραία επίπεδα, και δίνοντας έτσι το έναυσμα για μία «εκρηκτική» περίοδο πυρηνοσύνθεσης. Καθώς ο άνθρακας που εμπεριέχει, συντήκεται ραγδαία σε όλο και βαρύτερα στοιχεία, ο λευκός νάνος μετατρέπεται σ’ έναν θερμοπυρηνικό αντιδραστήρα εκτός ελέγχου, που εντέλει εκρήγνυται με πρωτοφανή βιαιότητα και καταστρέφεται ολοκληρωτικά, εκτινάσσοντας στο Διάστημα τα βαρύτερα στοιχεία που σχημάτισε στο εσωτερικό του.

Credit: ESA/Hubble & NASA

Περισσότερες πληροφορίες για τα διαφορετικά είδη αστρικών εκρήξεων μπορείτε να αντλήσετε από το άρθρο Αστρικές Εκρήξεις, στον ακόλουθο σύνδεσμο:

https://www.eef.edu.gr/el/arthra/astrikes-ekrikseis/

π