π
Πολικό σέλας στον Κρόνο
του Αλέξη Δεληβοριά, Διδάκτορα Φυσικής
Σύνθετη εικόνα του Κρόνου, στην οποία διακρίνεται το βόρειο πολικό του σέλας. Σε αντίθεση με το πολικό σέλας στην Γη, το σέλας στον Κρόνο είναι κυρίως ορατό στο υπεριώδες τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.
Ο Κρόνος είναι ο έκτος πλανήτης από τον Ήλιο και ο δεύτερος σε μέγεθος μετά τον Δία, αρκετά μεγάλος ώστε να χωρέσει στο εσωτερικό του 760 πλανήτες σαν την Γη, αλλά με μάζα «μόλις» 95 φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν του πλανήτη μας. Αυτή η μειωμένη μάζα του Κρόνου σε σχέση με τον όγκο του, μοναδική όσον αφορά στους υπόλοιπους πλανήτες του Ηλιακού συστήματος, του προσδίδει μέση πυκνότητα μικρότερη απ’ αυτήν του νερού. Με μέση απόσταση από τον Ήλιο τις 9 ΑΜ (όπου 1 Αστρονομική Μονάδα ισούται με την μέση απόσταση της Γης από τον Ήλιο)΄λιο), ο Κρόνος συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω του σε περίπου 29,5 έτη, ενώ η διάρκεια του ημερονυκτίου του είναι περίπου 10,5 ώρες. Η ταχύτατη αυτή περιστροφή του Κρόνου γύρω από τον εαυτό του παραμορφώνει το σφαιρικό του σχήμα, προσδίδοντάς του την μορφή ενός πεπλατυσμένου σφαιροειδούς, με αποτέλεσμα η διάμετρός του στον ισημερινό να υπερβαίνει αυτήν στους πόλους κατά 12.000 km. Αυτού του είδους η παραμόρφωση δεν περιορίζεται μόνο στον Κρόνο και στον Δία, αλλά παρατηρείται σε κάθε πλανήτη, ενώ ο βαθμός παραμόρφωσης εξαρτάται από την ταχύτητα περιστροφής του και τα υλικά που τον απαρτίζουν. Στην Γη, για παράδειγμα, η διαφορά αυτή δεν υπερβαίνει τα 42 km.
Αναμφίβολα, το ομορφότερο χαρακτηριστικό του Κρόνου είναι το εντυπωσιακό σύστημα των δακτυλίων που τον περιβάλλουν, που μοιάζουν με τις ραβδώσεις ενός δίσκου βινυλίου. Οι δακτύλιοι του Κρόνου αποτελούνται από αναρίθμητα κομμάτια πάγου, αναμειγμένα με σκόνη και κομμάτια πετρωμάτων, με μεγέθη που κυμαίνονται από κόκκο άμμου μέχρι και αρκετές δεκάδες μέτρα, ενώ η αχνοκόκκινη απόχρωσή τους οφείλεται στην παρουσία οργανικών ενώσεων. Οι δακτύλιοι του Κρόνου ξεκινούν από την κορυφή σχεδόν των νεφών του και εκτείνονται μέχρι και σε απόσταση 480.000 km από το κέντρο του, με πλάτος που φτάνει τις αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα, αλλά με πάχος που δεν υπερβαίνει τα μερικά χιλιόμετρα και το οποίο τοπικά μόλις που αγγίζει τα 10 m.
Credit: ESA/Hubble, NASA, A. Simon (GSFC) and the OPAL Team, J. DePasquale (STScI), L. Lamy (Observatoire de Paris)
Περισσότερες πληροφορίες στο βιβλίο της παράστασης «Παράξενοι κόσμοι στο Ηλιακό σύστημα», Πατήστε ΕΔΩ για ελεύθερη πρόσβαση)
π