Ένα από τα θέματα που ενδιαφέρουν σήμερα την αστροφυσική αφορά τις βίαιες εκρήξεις δύο στενά συνδεδεμένων άστρων. Δύο τέτοια άστρα ονομάζονται συμβιωτικά, μια και σε πολλές παρόμοιες περιστάσεις βρίσκουμε ότι οι αιώνες της αστρικής εξέλιξης έχουν σαν αποτέλεσμα το στενό θανατηφόρο αγκάλιασμά τους.

Μ’ έναν θεαματικό τρόπο τα άστρα αυτά παραμορφώνονται κυριολεκτικά σε σχήματα αυγού ή σταγόνας καθώς η ύλη του ενός διαφεύγει και αναμιγνύεται με την ύλη του άλλου σχηματίζοντας έτσι μια παράξενη παραμορφωμένη διαστημική κλεψύδρα.

Πολλά σενάρια είναι πιθανά για την μελλοντική εξέλιξη ενός τέτοιου ζευγαριού ανάλογα με την αρχική μάζα του κάθε άστρου και την μεταξύ τους απόσταση. Σε πολλές όμως περιστάσεις ένα συμβιωτικό ζευγάρι αποτελείται από έναν κόκκινο γίγαντα και έναν άσπρο νάνο.

Σ’ αυτή την περίπτωση η μεγαλύτερη βαρυτική δύναμη του άσπρου νάνου, λόγω της μεγαλύτερης πυκνότητάς του, έλκει προς αυτό τα αδύναμα υλικά του κόκκινου γίγαντα με αποτέλεσμα μια σπειροειδή ροή ύλης από τον γίγαντα στον νάνο σχηματίζοντας έτσι έναν σφιχτοδεμένο δίσκο γύρω από τα μικρότερο άστρο.

Η ύλη από την οποία αποτελείται ο δίσκος υπερθερμαίνεται σε τρομαχτικές θερμοκρασίες και τελικά αποχωρίζεται απ’ αυτόν και συγκρούεται με την επιφάνεια του άσπρου νάνου. Η συνεχής προσθήκη υλικών στον άσπρο νάνο δημιουργεί την αναγκαία κρίσιμη μάζα που μετατρέπει το όλο σύστημα σ’ έναν τεράστιο πυρηνικό αντιδραστήρα εκτός ελέγχου.

Μέσα σ’ ελάχιστα λεπτά η περιοχή γύρω από τον νάνο μετατρέπεται σε μια λυσσασμένη κόλαση ασυγκράτητης πυρηνικής σύντηξης. Έτσι με την ενέργεια τρισεκατομμυρίων βομβών υδρογόνου τεράστιες ποσότητες υλικών εκσφενδονίζονται στο διάστημα εμπλουτίζοντας τον διαστρικό χώρο με «βαρέα» χημικά στοιχεία, ανώτερα του σιδήρου, που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της έκρηξης.

Μια τέτοια έκρηξη ονομάζεται «νόβα» και αν η έκρηξη δεν είναι αρκετά μεγάλη τα άστρα αυτά μπορούν να επιζήσουν και να επανέλθουν σιγά-σιγά στην προηγούμενη κατάστασή τους θαμπώνοντας και πάλι το γύρω Διάστημα με το βίαιο ξέσπασμα μιας νέας νόβα.

Το ενδιαφέρον στην ονοματολογία αυτή είναι ότι στα λατινικά «στέλλα νόβα» σημαίνει νέο άστρο, αν και στην πραγματικότητα μια τέτοια έκρηξη σηματοδοτεί το τελευταίο στάδιο της ζωής του άστρου.

π