π
Στις 7 Μαρτίου 2009 εκτοξεύεται ο κυνηγός εξωπλανητών Kepler
του Αλέξη Δεληβοριά, Διδάκτορα Φυσικής
Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler της NASA εκτοξεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2009 και, μέχρι τον παροπλισμό του σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, ανακάλυψε 2.662 εξωπλανήτες, περισσότερους από κάθε άλλο τηλεσκόπιο μέχρι τότε.
Οι πλανήτες είναι ετερόφωτα σώματα, δηλαδή δεν εκπέμπουν δικό τους φως, αλλά ανακλούν εκείνο του άστρου τους. Επειδή, όμως, η μικρή αυτή αντανάκλαση συνήθως χάνεται μέσα στην εκτυφλωτική λάμψη του μητρικού του άστρου, η άμεση παρατήρηση ενός εξωπλανήτη είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Έτσι, με τις γνώσεις και την τεχνολογία που διαθέτουμε σήμερα, οι κύριοι τρόποι ανίχνευσης εξωπλανητών είναι έμμεσοι.
Οι επιστήμονες που σχεδίασαν το Kepler επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν τη μέθοδο των πλανητικών διαβάσεων, δηλαδή ένα είδος έκλειψης σε μικρογραφία του άστρου, η οποία προκαλείται κάθε φορά που ένας πλανήτης διέρχεται μπροστά από τον δίσκο του. Αυτή η περιοδική καταγραφή της μείωσης της φωτεινότητας ενός άστρου, που προκαλείται κάθε φορά που ο «υποψήφιος» εξωπλανήτης «παρεμβάλλεται» ανάμεσα στο τηλεσκόπιο και στο άστρο, είναι μια έμμεση απόδειξη για την ύπαρξη ενός εξωπλανήτη, και με την κατάλληλη ανάλυση μπορεί να προσδιορίσει το μέγεθος και την τροχιά του. Οι πληροφορίες αυτές, σε συνδυασμό με τις ιδιότητες του άστρου που μας είναι ήδη γνωστές, βοηθούν τους αστρονόμους να αποφανθούν εάν ο εξωπλανήτης αυτός βρίσκεται εντός της Κατοικήσιμης Ζώνης του, εάν δηλαδή βρίσκεται σε τέτοια απόσταση, ώστε το νερό στην επιφάνειά του να διατηρείται σε υγρή κατάσταση. Τις περισσότερες φορές η καταγραφή τριών διαβάσεων, όλες με την ίδια περίοδο, μεταβολή λαμπρότητας και διάρκεια, είναι αρκετή προκειμένου να αποφανθούν οι επιστήμονες ότι όντως έχουν ανακαλύψει έναν νέο εξωπλανήτη.
Εστιάζοντας στην περιοχή του Διαστήματος που βρίσκεται μεταξύ των αστερισμών του Κύκνου και της Λύρας, το Kepler συνέλεξε δεδομένα για περισσότερα από 500.000 άστρα, τα οποία βρίσκονται σε αποστάσεις που κυμαίνονται μεταξύ 600– 3.000 ετών φωτός. Μέχρι στιγμής, η ανάλυση των δεδομένων του Kepler καταδεικνύει ότι ο Γαλαξίας μας εμπεριέχει περισσότερους πλανήτες από άστρα, οι οποίοι εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία ως προς τα γενικότερα χαρακτηριστικά τους. Απ’ ό,τι φαίνεται ωστόσο, οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν μεγέθη τα οποία κυμαίνονται από αυτό της Γης μέχρι εκείνο του Ποσειδώνα, μεγέθη πλανητών δηλαδή που στο Ηλιακό μας σύστημα απουσιάζουν.
Επιπλέον, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ανάλυση των δεδομένων του Κέπλερ, το 20-50% των άστρων του Γαλαξία είναι πιθανό να διαθέτουν βραχώδεις πλανήτες εντός της Κατοικήσιμης Ζώνης τους. Ένα άλλο συμπέρασμα το οποίο εξάγεται από την μέχρι τώρα ανάλυση των σχετικών δεδομένων είναι ότι, σε αντίθεση με το Ηλιακό μας σύστημα, το εσωτερικό τμήμα του οποίου εμπεριέχει τέσσερεις πλανήτες, υπάρχουν πλανητικά συστήματα με ακόμη και οκτώ πλανήτες σε μικρή απόσταση από το μητρικό τους άστρο.
Φωτογραφία: Καλλιτεχνική αναπαράσταση του διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler Credit: NASA/JPL
π