Στην καρδιά του νεφελώματος Αστακός, μόλις 5.500 έτη φωτός μακριά και στην κατεύθυνση προς την οποία βρίσκεται ο αστερισμός του Σκορπιού, κρύβεται μια από τις πλησιέστερες στην Γη περιοχές γένεσης γιγάντιων άστρων: το νεαρό αστρικό σμήνος Pismis 24. 

Σε αυτή την εικόνα, που ελήφθη από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, διακρίνονται δεκάδες χιλιάδες άστρα, τα περισσότερα από τα οποία είναι άστρα του Γαλαξία μας που δεν ανήκουν στο σμήνος, αλλά βρίσκονται πίσω του. Τα μεγαλύτερα και λαμπρότερα από αυτά, ωστόσο, με τις μεγάλες αιχμές περίθλασης, αντιστοιχούν στα άστρα του σμήνους με την μεγαλύτερη μάζα.

Υπενθυμίζουμε εδώ ότι αυτές οι 8 «ακτίνες» φωτός που φαινομενικά εκτείνονται από τα άστρα της εικόνας δεν είναι πραγματικές, αλλά δημιουργούνται όταν το αστρικό φως περιθλάται, δηλαδή αποκλίνει από την ευθύγραμμη πορεία του, εξαιτίας της παρεμβολής κάποιου «εμποδίου». Στην περίπτωση του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb, τα «εμπόδια» αυτά είναι η «τρίποδη» δομή στήριξης του δευτερεύοντος κατόπτρου του, καθώς και οι άκρες των εξάγωνων επιμέρους τμημάτων του κύριου κατόπτρου. 

Στο κέντρο της εικόνας ξεχωρίζει το υπέρλαμπρο άστρο Pismis 24-1. Για αρκετά χρόνια, οι αστρονόμοι θεωρούσαν ότι το άστρο αυτό είναι το άστρο με την μεγαλύτερη μάζα που γνωρίζουμε. Μετέπειτα έρευνες, ωστόσο, κατέδειξαν ότι το  Pismis 24-1 αποτελείται από τουλάχιστον 2 άστρα, με μάζες 74 και 66 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου. Πιθανότατα, μάλιστα, το μεγαλύτερο από αυτά να είναι και το ίδιο ένα δυαδικό αστρικό σύστημα. 

Η υπεριώδης ακτινοβολία και οι αστρικοί άνεμοι που εκλύονται από τα υπέρθερμα νεογέννητα άστρα του σμήνους διαβρώνουν τα αέρια και τη σκόνη του μητρικού τους νεφελώματος, σχηματίζοντας κοιλότητες ή σμιλεύοντας πυλώνες αερίων και σκόνης, οι οποίοι συμπιέζονται περαιτέρω, δίνοντας το έναυσμα για τον σχηματισμό νέων άστρων στο εσωτερικό τους. Ο μεγαλύτερος από τους πυλώνες αυτούς, που δείχνει σαν δάκτυλο προς το λαμπρότερο άστρο, εκτείνεται για 5,4 έτη φωτός από την κορυφή του μέχρι το κάτω μέρος της εικόνας. 

Φωτογραφία: NASA, ESA, CSA, STScI

π