π
Το Νεφέλωμα Καρκίνος
από τον Διονύση Σιμόπουλο
Με την καλυτέρευση των οργάνων που διαθέτουμε οι φωτογραφίες που παίρνουμε από τα διάφορα αντικείμενα του Σύμπαντος είναι όλο και πιο λεπτομερή. Πάρτε για παράδειγμα την πιο ευκρινή φωτογραφία του «Νεφελώματος Καρκίνος» (Μ-1) που μας έστειλε το Διαστημικό Τηλεσκόπιο «Χαμπλ» αποκαλύπτοντάς μας λεπτομέρειες που ήσαν μέχρι τώρα κρυμμένες από τα μάτια των αστρονόμων. Στη φωτογραφία αυτή εμφανίζονται τα δαντελωτά λείψανα της τρομαχτικής εκείνης έκρηξης που το δημιούργησε, γιατί το νεφέλωμα αυτό δεν είναι παρά τα υπολείμματα ενός άστρου το οποίο εξερράγη ως σουπερνόβα πριν από 1.000 περίπου χρόνια, ενώ λάμπει ακόμη και σήμερα με την φωτεινότητα 30.000 ήλιων.
Η αστρική εκείνη έκρηξη παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στις 4 Ιουλίου του 1054 μ. Χ. από Κινέζους αστρονόμους όταν η λαμπρότητά του ήταν τόσο μεγάλη ώστε η λάμψη εκείνη φαινόταν στον ουρανό ακόμη και την ημέρα για τρεις ολόκληρες εβδομάδες. Το άστρο αυτό βρισκόταν σε απόσταση 6.300 ετών φωτός και στη μεγαλύτερή του ένταση έλαμπε με την ισχύ 500 εκατομμυρίων ήλιων. Από τη Γη οι Κινέζοι αστρονόμοι παρακολούθησαν ένα γεγονός που είχε συμβεί πριν από 6.300 χρόνια, γύρω στο 5200 π. Χ., όταν οι Σουμέριοι εγκαταστάθηκαν στη Μεσοποταμία.
Στο σημείο εκείνης της έκρηξης τα σύγχρονα τηλεσκόπια μας έχουν αποκαλύψει το φωτεινό νεφέλωμα το οποίο επειδή μοιάζει με κάβουρα ονομάστηκε «Νεφέλωμα Καρκίνος». Από την μια άκρη στην άλλη το νεφέλωμα αυτό έχει σήμερα διάμετρο έξη ετών φωτός ή 57 τρισεκατομμυρίων χιλιομέτρων που σημαίνει ότι το μέγεθός του είναι 140 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερο από την απόσταση Γης-Σελήνης. Αν η διαστολή αυτή συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό τα λείψανα της έκρηξης θα φτάσουν στη Γη σε δύο περίπου εκατομμύρια χρόνια.
Αν μπορούσαμε να εισχωρήσουμε βαθιά στο κέντρο των φωτεινών αερίων του νεφελώματος θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με μιαν απίστευτη αστρική ραδιοπηγή που εκπέμπει τόση ενέργεια όση 10.000 άστρα σαν τον Ήλιο. Με διάμετρο μερικών μόνο χιλιομέτρων το άστρο αυτό είναι ο υπερσυμπιεσμένος αστρικός πυρήνας που απέμεινε μετά την έκρηξη της σουπερνόβα. Πρόκειται για ένα άστρο νετρονίων, για ένα δηλαδή πάλσαρ, το οποίο περιστρέφεται 30 φορές κάθε δευτερόλεπτο.
Photo credits: NASA
π