π
Υπεριώδεις Έρευνες
από τον Διονύση Σιμόπουλο
Την ιστορία και την εξέλιξη του Σύμπαντος τα τελευταία δέκα δισεκατομμύρια χρόνια μελετούν τα υπεριώδη διαστημικά τηλεσκόπια όπως είναι ο εξερευνητής της εξέλιξης των γαλαξιών με την επωνυμία GALEX. Πρόκειται για μια σχετικά μικρή διαστημοσυσκευή με βάρος 280 κιλών σε τροχιά ύψους 690 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια της Γης. Η όλη αποστολή του θα διαρκέσει επί 29 μήνες στη διάρκεια των οποίων τα όργανά του θα μελετήσουν την υπεριώδη ακτινοβολία που έρχεται από τους απόμακρους γαλαξίες καθώς επίσης και το εσωτερικό του δικού μας γαλαξία.
Το ειδικό τηλεσκόπιο υπεριώδους ακτινοβολίας που διαθέτει έχει κάτοπτρο 50 εκατοστών και θα μελετήσει τον τρόπο με τον οποίο οι γαλαξίες εξελίσσονται και αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου, καθώς επίσης και τον τρόπο του σχηματισμού των άστρων στα πρώτα στάδια της εξέλιξής τους. Γιατί είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μάθουμε τις λεπτομέρειες της διαδικασίας σχηματισμού των αρχέγονων πρωταρχικών αστρικών συγκεντρώσεων αφού με τον τρόπο αυτό θα κατανοήσουμε και την όλη εξελικτική πορεία του σχηματισμού των χημικών στοιχείων που αποτελούν σήμερα την φωτεινή μάζα του Σύμπαντος, καθώς και την επίδραση που έχει η παρουσία των αερίων και της διαστημικής σκόνης στην δημιουργία των άστρων.
Στη διάρκεια της αποστολής του το GALEX θα δημιουργήσει επίσης και τον πρώτο ολοκληρωμένο χάρτη των γαλαξιών στο Σύμπαν. Στην προσπάθειά του αυτή θα μελετήσει ιδιαίτερα τους γαλαξίες εκείνους στους οποίους παρατηρούνται έντονες διαδικασίες αστρογένεσης, ενώ θα εντοπίσει επίσης και διάφορα άλλα ουράνια αντικείμενα και φαινόμενα που θα ήταν καλό να μελετηθούν περαιτέρω από μελλοντικές αποστολές. Στο πρωτοποριακό αυτό έργο του το GALEX θα βοηθηθεί από τα ήδη υπάρχοντα σε τροχιά διαστημικά τηλεσκόπια «Χαμπλ» και FUSE, καθώς και από το νέο υπέρυθρο τροχιακό τηλεσκόπιο SIRTF που θα εκτοξευτεί κι αυτό εντός του μηνός.
Το GALEX δεν είναι το πρώτο υπεριώδες τηλεσκόπιο σε τροχιά αφού προηγουμένως είχαμε τις παρατηρήσεις αρκετών άλλων. Το πιο ενδιαφέρον όμως από το είδος αυτό των τροχιακών αστεροσκοπείων ήταν αναμφίβολα ο Διεθνής Υπεριώδης Εξερευνητής (ΙUΕ) ο οποίος τοποθετήθηκε σε τροχιά το 1978 και μετέδιδε τις πληροφορίες του καθημερινά μέχρι το 1996. Συμπληρωματικός στην μελέτη της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι και ο δορυφόρος EUVΕ ο οποίος τέθηκε σε τροχιά το 1992 με τέσσερα συνολικά τηλεσκόπια.
[NASA]
π