Τον γύρο του κόσμου έκανε πριν από λίγες μέρες η ανακάλυψη νερού σε έναν πλανήτη που έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά της Γης. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες για την παρουσία ζωής σε έναν βραχώδη πλανήτη που βρίσκεται στην αποκαλούμενη «κατοικήσιμη ζώνη» του συστήματος. Είναι δηλαδή σε απόσταση τέτοια από το μητρικό του άστρο, ώστε δυνητικά μπορούν να αναπτυχθούν συνθήκες φιλόξενες στην ζωή.

Την ανακάλυψη έκανε με την βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Άγγελο Τσιάρα, ερευνητή του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL). Οι ερευνητές εντόπισαν υδρατμούς στην ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη Κ2-18b, ο οποίος εντοπίστηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler το 2015. Ο εξωπλανήτης αυτός βρίσκεται 110 έτη φωτός μακριά από την Γη, στον αστερισμό του Λέοντα, και έχει μάζα περίπου οκτώ φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης.

Ο Άγγελος Τσιάρας μιλάει στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Ευγενίδου για την σημαντική ανακάλυψη της ομάδας του.

Πόσο εύκολο ήταν να εντοπίσετε υδρατμούς σε έναν εξωπλανήτη; 

Οι μετρήσεις που αφορούν στις ατμόσφαιρες πλανητών μακριά από το Ηλιακό μας σύστημα είναι πολύ δύσκολες, διότι απαιτούν ακρίβεια που δεν μπορούν να προσφέρουν τα τηλεσκόπια που διαθέτουμε επί του παρόντος. Γι’ αυτό χρησιμοποιούμε ειδικές τεχνικές ανάλυσης δεδομένων, ώστε να απομονώσουμε το σήμα των πλανητών. Χρειάστηκε περισσότερος από ένας χρόνος εργασίας για να επιβεβαιώσουμε την παρουσία του νερού στην ατμόσφαιρα του Κ2-18 b. Η υπομονή και επιμονή είναι  θεμελιώδη χαρακτηριστικά της επιστήμης, όμως τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εκπληκτικά! 

Είστε αισιόδοξος ότι είμαστε κοντά στην ανακάλυψη ζωής σε κάποιον πλανήτη είτε του Ηλιακού μας συστήματος είτε σε κάποιο άλλο; 

Όσον αφορά τους εξωπλανήτες, αυτό δεν είναι δυνατόν δεδομένων των αποστάσεων και των μικρών μεγεθών των εξωπλανητών. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τα σημάδια που η ζωή αφήνει στην ατμόσφαιρά τους, αλλά μέχρι εκεί. Είμαι αισιόδοξος όμως για τους δορυφόρους των αέριων γιγάντων του δικού μας Ηλιακού μας συστήματος. Έχουν υπόγειους ωκεανούς που είναι προστατευμένοι από την επικίνδυνη ακτινοβολία και παρουσιάζουν σημάδια ενεργειακής δραστηριότητας.  Οι ωκεανοί αυτοί είναι πιθανώς σε σταθερή κατάσταση για δισεκατομμύρια χρόνια. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι πολλά υποσχόμενα για επικείμενες ανακαλύψεις.

Ποια είναι τα επόμενα ερευνητικά σας σχέδια; 

Η έρευνα των εξωπλανητών αποτελούσε από τα φοιτητικά μου χρόνια μία μεγάλη έμπνευση. Είχα πολλές ανησυχίες σχετικά με την ύπαρξη της ζωής στη Γη και κατ’ επέκταση την δική μας. Έτσι ξεκίνησα, με στόχο να συνεισφέρω στην απάντηση κάποιων πολύ θεμελιωδών ερωτημάτων που σχετίζονται με την ίδια την ύπαρξή μας:

-  Πόσο σπάνια είναι η Γη σαν πλανήτης;
-  Υπάρχουν και άλλοι πλανήτες που θα μπορούσαν να μας φιλοξενήσουν;
-  Είναι η ζωή βασικό συστατικό του Σύμπαντος ή υπάρχει μόνο στη Γη;
-  Αν υπάρχει ζωή εκτός της Γης, που πιστεύω ότι υπάρχει, σε τι βαθμό μοιάζει με τη ζωή στη Γη; 

Κάθε βήμα στην καριέρα μου είναι προς την κατεύθυνση απάντησης αυτών των ερωτημάτων. Η ανακάλυψη νερού σε έναν πλανήτη με θερμοκρασία παρόμοια της Γης είναι ένα από αυτά. Το επόμενο βήμα είναι η ανακάλυψη άλλων στοιχείων απαραίτητων για τη ζωή, όπως του άνθρακα τα τηλεσκόπια των επόμενων δύο δεκαετιών θα είναι σε θέση να το καταφέρουν. 

Επιπλέον, εργάζομαι για μία από τις πιο σημαντικές αποστολές του μέλλοντος, την αποστολή ARIEL του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού (ESA), που στόχο του έχει να ρίξει φως στην σύσταση της ατμόσφαιρας 1.000 εξωπλανητών. Η αποστολή θα ξεκινήσει το 2028, και αυτή τη στιγμή την ετοιμάζουμε πυρετωδώς! 

Ο Άγγελος Τσιάρας αποφοίτησε το 2014 από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πήρε το διδακτορικό του στην αστρονομία από το UCL το 2017, ειδικευόμενος στις ατμόσφαιρες εξωπλανητών.

π