Ναι, ο Άρης είναι σεισμικά ενεργός
Τα ρομποτικά οχήματα που έχουν προσεδαφιστεί στον Άρη και τα τροχιακά αστεροσκοπεία που περιφέρονται γύρω του έχουν διευρύνει σημαντικά τις γνώσεις μας γι’ αυτόν.
Το Insight, η τελευταία μέχρι στιγμής διαστημοσυσκευή της NASA προς τον Άρη, προσεδαφίστηκε στην επιφάνειά του τον Νοέμβριο του 2108, στην επίπεδη περιοχή. Βασικός στόχος αυτού του προηγμένου ρομποτικού εργαστηρίου είναι να πραγματοποιήσει γεωλογικές μελέτες, συλλέγοντας δεδομένα για το εσωτερικό του κόκκινου πλανήτη. Για τον σκοπό αυτόν, το InSight καταμετρά την θερμότητα που συνεχίζει να αποβάλει ο Άρης, ενώ με την βοήθεια του εξαιρετικά ευαίσθητου σεισμογράφου SEIS (Seismic Experiment for Interior Structure), έχει την δυνατότητα να ανιχνεύει και τις πιο ασθενείς σεισμικές δονήσεις. Η ανάλυση των σχετικών δεδομένων από τους 10 πρώτους μήνες της λειτουργίας του InSight οδήγησε μεταξύ άλλων και στην συγγραφή 5 μελετών, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στις επιθεωρήσεις «Nature Geoscience» και «Nature Communications» στις 24 Φεβρουαρίου. Σύμφωνα μ’ αυτές, ο σεισμογράφος SEIS κατέγραψε τους πρώτους 10 μήνες της λειτουργίας του 174 σεισμικές δονήσεις, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν εξαιρετικά ασθενείς και με μικρό εστιακό βάθος. Καταμετρήθηκαν, ωστόσο, και 24 ισχυρότερες σεισμικές δονήσεις της τάξης των 3-4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με μεγαλύτερο εστιακό βάθος.
Ωστόσο, οι σεισμοί στον Άρη δεν οφείλονται στην μετατόπιση των τεκτονικών πλακών, όπως συμβαίνει στην Γη, αλλά στην συνεχή και αργή ψύξη και συστολή του ίδιου του πλανήτη. Υπολογίζοντας την ταχύτητα διάδοσης των σεισμικών κυμάτων, οι αστρονόμοι μπορούν να «ακτινογραφήσουν» το εσωτερικό του και να εκτιμήσουν το μέγεθος και τις ιδιότητες του πυρήνα, του μανδύα και του φλοιού του. Ήδη, μάλιστα, η ανάλυση των πρώτων αυτών δεδομένων καταδεικνύει ότι ο ανώτερος μανδύας του Άρη είναι περισσότερο στερεός απ’ αυτόν της Γης, αλλά και ότι πιθανότατα εμπεριέχει υγρασία. Το γεγονός βέβαια ότι δεν έχουν ανιχνευθεί σεισμικές δονήσεις ισχυρότερες των 4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ δυσχεραίνει την διερεύνηση του εσωτερικού του πλανήτη διότι μόνο οι μεγαλύτεροι σεισμοί μεταφέρουν πληροφορίες από μεγαλύτερα βάθη.
Οι επιστήμονες ευελπιστούν ακόμη ότι με την βοήθεια του InSight θα εντοπίσουν (εάν υπάρχουν) και περιοχές στο υπέδαφος του Άρη όπου υπάρχει μάγμα σε ρευστή μορφή. Ένα ακόμη ζητούμενο είναι να εντοπισθούν οι πιο ενεργές γεωλογικά περιοχές του Άρη αφού τέτοιες περιοχές θεωρούνται πιο φιλικές στην παρουσία της ζωής και άρα μπορούν να αποτελέσουν σημεία μελλοντικών εξερευνήσεων.
Σήμερα, ο Άρης μοιάζει πιο κρύος από την Αρκτική και πιο άνυδρος από την Σαχάρα. Σύμφωνα, πάντως, με όλες τις ενδείξεις, ο πλανήτης αυτός ήταν κάποτε αρκετά πιο θερμός, με πυκνή ατμόσφαιρα και νερό που σχημάτιζε λίμνες και θάλασσες. Πώς απώλεσε ο Άρης το νερό του; Εμφανίστηκαν άραγε μικρόβια στον Άρη, όταν ο πλανήτης αυτός ήταν πιο φιλόξενος στην ζωή; Ποιες ήταν μέχρι σήμερα οι σπουδαιότερες διαστημικές αποστολές προς τον Άρη και πότε θα περπατήσουν στην επιφάνειά του οι πρώτοι αστροναύτες; Απαντήσεις σε αυτά και σε άλλα συναρπαστικά ερωτήματα για τον κόκκινο πλανήτη μπορείτε να βρείτε στην η παράσταση του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου Ο Κόκκινος Πλανήτης, στο βιβλίο της παράστασης και στον συνοπτικό οδηγό για μαθητές.
ΛΕΖΑΝΤΑ: Το InSight μας αποκαλύπτει τι συμβαίνει στο εσωτερικό του Αρη. Credit: NASA
π