Την ανακάλυψη της λαμπρότερης έκρηξης υπερκαινοφανούς αστέρα (σουπερνόβα) που έχει παρατηρηθεί ποτέ αναφέρει σε δημοσίευση της στην επιθεώρηση Nature Astronomy ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Matt Nicholl, αστρονόμο του Πανεπιστημίου Μπέρμιγχαμ στην Αγγλία.

Η έκρηξη αυτή, με την κωδική ονομασία SN2016ap, είναι η λαμπρότερη που έχουμε εντοπίσει μέχρι σήμερα στο Σύμπαν και εντοπίστηκε το 2016 σε έναν γαλαξία, περίπου 3,6 δισ. έτη φωτός μακριά.

«Μπορούμε να μετρήσουμε την ισχύ μίας έκρηξης σουπερνόβα, χρησιμοποιώντας δύο κλίμακες: την ολική ενέργεια της έκρηξης και το ποσοστό αυτής της ενέργειας που εκλύεται με την μορφή ακτινοβολίας σε μήκη κύματος που αντιστοιχούν στο ορατό φως», αναφέρει σε δήλωσή του ο Nicholl και συνεχίζει:

«Σε μια τυπική έκρηξη σουπερνόβα η ακτινοβολία αντιστοιχεί σε λιγότερο από 1% της συνολικής ενέργειας που εκλύεται. Όμως, στην περίπτωση του SN2016ap διαπιστώσαμε ότι η ενέργεια της ακτινοβολίας πενταπλάσια από την συνολική ενέργεια που εκλύεται σε μια τυπική έκρηξη σουπερνόβα. Είναι το περισσότερο φως που έχουμε δει να εκλύεται από μια έκρηξη σουπερνόβα».

Σύμφωνα με μία πιθανή ερμηνεία, το SN2016ap δεν οφείλεται στην έκρηξη σουπερνόβα ενός γιγάντιου άστρου με μάζα εκατονταπλάσια από αυτήν του Ήλιου, αλλά στην συγχώνευση, λίγο μόνο πριν από την έκρηξη, δύο σχετικά μικρότερων άστρων.

Πιθανόν, μάλιστα, η έκρηξη του SN2016ap να συγκαταλέγεται σε μια ιδιαίτερα σπάνια κατηγορία σουπερνόβα, γνωστή ως «παλλόμενου σουπερνόβα αστάθειας ζεύγους» (pulsational pair-instability supernova). Αυτού του είδους οι εκρήξεις μοιάζουν με υπερφωτεινές εκρήξεις σουπερνόβα, στην πραγματικότητα όμως μόνο μέρος της μάζας του προγονικού τους άστρου εκτινάσσεται στο Διάστημα, αφήνοντας πίσω τους ένα άστρο μικρότερης μάζας, που εντέλει θα τελειώσει την ζωή του ως ένα τυπικό σουπερνόβα.  

Η περίπτωση η συγκεκριμένη έκρηξη να οφειλόταν σε μία πραγματική σουπερνόβα αστάθειας ζεύγους (pair-instability supernova) είναι λιγότερο πιθανή. Οι υπερκαινοφανείς αστάθειας ζεύγους προκαλούνται όταν άστρα με μάζα της τάξης των 150–250 ηλιακών μαζών εκρήγνυνται σε μία έκρηξη αδιανόητης ισχύος, που κυριολεκτικά διαμελίζει το άστρο, χωρίς να αφήσει κανένα αστρικό «λείψανο», χωρίς δηλαδή να σχηματιστεί αστέρας νετρονίων ή μαύρη τρύπα.

Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη με σαφήνεια σε ποια από αυτές τις κατηγορίες συγκαταλέγεται και η έκρηξη σουπερνόβα SN2016ap.

«Ο εντοπισμός αυτού του ασυνήθιστου σουπερνόβα ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Τώρα που γνωρίζουμε πλέον ότι συμβαίνουν τέτοιες εκρήξεις στο Σύμπαν, με το νέο τηλεσκόπιο James Webb της NASA θα μπορούμε να εντοπίσουμε παρόμοια γεγονότα τόσο μακριά μας, που θα μας επιτρέψει να παρατηρήσουμε τον θάνατο των πρώτων άστρων που γεννήθηκαν στο Σύμπαν» αναφέρει ο Edo Berger, καθηγητής αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και συν-συγγραφέας της μελέτης.

Περισσότερες πληροφορίες για αυτού του είδους τις αστρικές εκρήξεις, καθώς και για τις πιο «συνηθισμένες» εκρήξεις νόβα και σουπερνόβα, μπορείτε να αντλήσετε από το άρθρο Αστρικές Εκρήξεις, στο ακόλουθο σύνδεσμο:

https://www.eef.edu.gr/el/arthra/astrikes-ekrikseis/

ΛΕΖΑΝΤΑ: Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας ισχυρής έκρηξης σουπερνόβα. Credit: ESO/L. Calçada

π