O ύφαλος του Σύμπαντος
Πρόκειται για ένα πραγματικό κομψοτέχνημα του Σύμπαντος. Είναι τα νεφελώματα NGC 2014 και NGC 2020, περιοχές αστρογένεσης, που βρίσκονται στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν γειτονικό μας μικρό γαλαξία, περίπου 163.000 έτη φωτός μακριά νεφέλωμα NGC 2014, νεαρά και υπέρθερμα άστρα, με μάζα 10-20 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου, «σμιλεύουν» με τους αστρικούς τους ανέμους τα αέρια του νεφελώματος, ενώ η υπεριώδης ακτινοβολία που εκλύουν, αλληλεπιδρά με το υδρογόνο, προσδίδοντας στο νεφέλωμα αυτή την χαρακτηριστική του κόκκινη απόχρωση. Αυτού του είδους τα νεφελώματα ονομάζονται νεφελώματα εκπομπής και εμπεριέχουν μεγάλες ποσότητες ατομικού υδρογόνου. Καθώς, όμως, η υπεριώδης ακτινοβολία των γειτονικών τους άστρων «διεγείρει» τα άτομα υδρογόνου, τα ηλεκτρόνια «αποδεσμεύονται» απ’ αυτά, σχηματίζοντας έτσι μια «θάλασσα» πλάσματος από ηλεκτρόνια και πυρήνες υδρογόνου. Στη συνέχεια, όμως, τα ηλεκτρόνια μπορούν να επανενωθούν με τους πυρήνες υδρογόνου, σχηματίζοντας και πάλι άτομα υδρογόνου, τα οποία καθώς επανέρχονται στην χαμηλότερη ενεργειακή τους κατάσταση, εκπέμπουν ορατή ακτινοβολία με μήκη κύματος, που αντιστοιχούν κατά κύριο λόγο στο κόκκινο τμήμα του ορατού φωτός. Γι’ αυτό εξάλλου και τις περισσότερες φορές τα νεφελώματα αυτού του τύπου έχουν κόκκινο χρώμα. Οι γαλάζιες "πινελιές" που διακρίνονται στο νεφέλωμα αυτό οφείλονται στα άτομα οξυγόνου που εμπεριέχει.
Στο νεφέλωμα NGC 2020, από την άλλη, κυριαρχεί ένα άστρο με φωτεινότητα 200.000 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου! Μια σειρά από εκρήξεις στο άστρο αυτό οδήγησαν στην απώλεια των εξωτερικών στρωμάτων της ύλης του, ενώ η υπεριώδης ακτινοβολία του αλληλεπιδρά με το οξυγόνο που εμπεριέχεται στα αέρια που το περιβάλλουν, προσδίδοντάς τους μία γαλαζωπή απόχρωση. Η NASA έδωσε στην δημοσιότητα αυτό το πορτρέτο των δύο νεφελωμάτων με αφορμή τα 30ά του γενέθλια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Η φωτογραφία ονομάστηκε «Κοσμικός Ύφαλος», επειδή θυμίζει έναν υποθαλάσσιο κόσμο.
ΛΕΖΑΝΤΑ: Τα δύο νεφελώματα στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου συνθέτουν ένα από τα πιο όμορφα κοσμικά σκηνικά στο Σύμπαν. Credits: NASA, ESA and STScI
π