π
Νέα «Μάτια» του Ανθρώπου
από τον Διονύση Σιμόπουλο
Ατενίζοντας τον έναστρο ουρανό το ενδιαφέρον και η φαντασία του σημερινού ανθρώπου κεντρίζεται όπως κεντριζόταν και η φαντασία των προπατόρων μας, μόνο που η σύγχρονη φαντασία υποστηρίζεται κι από πραγματικά συνταρακτικές νέες ανακαλύψεις. Ανακαλύψεις σε ακτινοβολίες που δεν είναι ορατές από το ανθρώπινο μάτι. Πάρτε για παράδειγμα την υπέρυθρη ακτινοβολία της οποίας ένα μεγάλο μέρος φτάνει μέχρι την επιφάνεια της Γης και μελετάται με ειδικά όργανα. Ένα τέτοιο όργανο είναι και το Αγγλικό τηλεσκόπιο των 3,8 μέτρων στο σύμπλεγμα τηλεσκοπίων στην κορυφή του Μόνα Κέα στη Χαβάη.
Συγχρόνως τα διάφορα άλλα υπέρυθρα όργανα και τηλεσκόπια που τοποθετούνται σε πυραύλους, μπαλόνια και σε τροχιά γύρω από τη Γη μάς δίνουν περισσότερες πληροφορίες για πολλά αντικείμενα που αποκρύπτονται μερικώς από τα μάτια μας στο ορατό τμήμα του φάσματος. Πάρτε για παράδειγμα τον Υπέρυθρο Αστρονομικό Δορυφόρο (IRAS) που τοποθετήθηκε σε τροχιά επί 10 μήνες το 1983 και συνέβαλλε τα μέγιστα στις γνώσεις μας για τα νέφη αερίων που υπάρχουν στο μεσογαλαξιακό χώρο και είναι σχεδόν αόρατα στο ορατό τμήμα του φάσματος. Το ίδιο έκανε και το Ευρωπαϊκό Υπέρυθρο Διαστημικό Αστεροσκοπείο (ISO) που συνέχισε τις έρευνες του IRAS, ενώ ένα άλλο Υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο με την ονομασία SIRTF-Σπίτζερ έχει την δυνατότητα να στέλνει ακόμη καλύτερες εικόνες.
Τις ραδιοακτινοβολίες, τέλος, που έρχονται από το Διάστημα τις μελετούν τα τελευταία 60 περίπου χρόνια οι τεράστιες κεραίες των ραδιοτηλεσκοπίων μας. Το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στη Γη βρίσκεται στο Πουέρτο Ρίκο και έχει διάμετρο κεραίας 305 μέτρων, ενώ δύο ακόμη μετακινούμενα ραδιοτηλεσκόπια έχουν διάμετρο 100 μέτρων (το Effelsberg Radio Observatory στη Γερμανία και το Green Bank στη Δυτική Βιργινία).
Δύο ακόμη τηλεσκόπια στην Αγγλία (Jodrell Bank) και στην Αυστραλία (Parkes Radio Telescope) έχουν διάμετρο 76 και 64 μέτρων αντίστοιχα. Με τον συμβολομετρικό συνδυασμό πολλαπλών ραδιοτηλεσκοπίων επιτυγχάνουμε επίσης να έχουμε τηλεσκόπια δεκάδων ή και χιλιάδων χιλιομέτρων όπως είναι, για παράδειγμα, τα 27 ραδιοτηλεσκόπια VLA στο Σοκόρο του Νέου Μεξικού καθένα από τα οποία έχει διάμετρο κεραίας 25 μέτρων, ενώ τα 10 παρόμοια ραδιοτηλεσκόπια VLBA εκτείνονται σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων από την Χαβάη έως τις Παρθένες Νήσους.
Photo credits: NASA
π