Λάμποντας με την φωτεινότητα 1 εκατ. άστρων σαν τον Ήλιο και έχοντας μάζα 70 φορές μεγαλύτερη, το άστρο AG Τρόπιδας ανήκει στην εξαιρετικά σπάνια κατηγορία των φωτεινών μπλε μεταβλητών αστέρων (LBV από τα αρχικά της αγγλικής τους ονομασίας). Στην διάρκεια της ζωής τους, τα άστρα αυτά υφίστανται βίαιες «εξάρσεις», καθώς διογκώνονται τρομακτικά, εκτινάσσοντας τις εξωτερικές τους στιβάδες στο Διάστημα. Το διαστελλόμενο νέφος αερίων και σκόνης που το περιβάλλει έχει διάμετρο 5 έτη φωτός και μάζα περίπου δεκαπλάσια από αυτήν του Ήλιου, ενώ σχηματίστηκε πριν από περίπου 10.000 χρόνια, κατά την τελευταία μεγάλη «έκρηξη» του άστρου.

Τα άστρα LVB συγκαταλέγονται ανάμεσα στα μεγαλύτερα και φωτεινότερα που γνωρίζουμε, ενώ συντήκουν με ραγδαίο ρυθμό τα πυρηνικά τους καύσιμα, γι’ αυτό και η ζωή τους δεν διαρκεί περισσότερο από λίγα μόλις εκατ. χρόνια.

Βίαιοι αστρικοί «σπασμοί», ικανοί να σχηματίσουν νεφελώματα όπως αυτό της εικόνας, παρατηρούνται μόλις 1 με 2 φορές κατά τη διάρκεια της ζωής ενός άστρου LBV, όταν αυτό «κινδυνεύει» να διαμελιστεί σε μία έκρηξη σουπερνόβα. Εξαιτίας της τεράστιας μάζας τους και των ακραία υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στο εσωτερικό τους, οι φωτεινοί μπλε μεταβλητοί αστέρες υπόκεινται σε μία αδιάκοπη διελκυστίνδα, μεταξύ της ίδιας τους της βαρύτητας που προσπαθεί να τα συρρικνώσει, και της εσωτερικής τους πίεσης που οφείλεται στην ακτινοβολία τους.

Για όσο χρονικό διάστημα η εσωτερική πίεση ενός άστρου LBV εξισορροπεί την βαρύτητά του, το άστρο παραμένει σχετικά ευσταθές. Όταν, ωστόσο, η εσωτερική του πίεση υπερισχύει πρόσκαιρα της βαρύτητας, το άστρο διαστέλλεται τόσο πολύ, που αδυνατεί να συγκρατήσει τις εξωτερικές του στιβάδες, οι οποίες εκτινάσσονται βίαια στο Διάστημα. Στην συνέχεια, ωστόσο, το άστρο συρρικνώνεται στο φυσιολογικό του μέγεθος και εισέρχεται σε μια νέα περίοδο ευστάθειας. Η διελκυστίνδα αυτή μεταξύ βαρύτητας και πίεσης της ακτινοβολίας έχει ως αποτέλεσμα την συνεχή διαστολή και συστολή του άστρου.

Απ’ ό,τι φαίνεται, πάντως, το άστρο AG Τρόπιδας διάγει μία περίοδο ηρεμίας, αν και παραμένει ασταθές. Παρόλ’ αυτά, η υπεριώδης ακτινοβολία του και ο ισχυρός αστρικός του άνεμος (μία συνεχής ροή φορτισμένων σωματιδίων που κινείται με ταχύτητα 1 εκατ. km/h, δεκαπλάσια περίπου από την ταχύτητα διαστολής του ίδιου του νεφελώματος), συνεχίζουν να «σμιλεύουν» το νεφέλωμα που το περιβάλλει, «σπρώχνοντάς» το συγχρόνως όλο και πιο μακριά από το άστρο.  

Η εικόνα αυτή ελήφθη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, για τον εορτασμό της 31ης επετείου από την εκτόξευσή του.

Φωτογραφία: NASA, ESA and STScI

π