Ο Ήλιος μας και εκατομμύρια παρόμοια άστρα μ’ αυτόν έχουν μια διάρκεια ζωής που φτάνει τα δέκα περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Παρ’ όλο που σε ‘μας η διάρκεια αυτή ίσως να φαίνεται πραγματικά αστρονομική, εν τούτοις φτάνει κάποια στιγμή που το τέλος θα έρθει αναπόφευκτο. Γιατί ακόμη και για τα άστρα υπάρχει μια αρχή και κάποτε θα έρθει και ένα τέλος. Όλα τα άστρα που σήμερα λάμπουν στον ουρανό κάποια στιγμή θα πεθάνουν, θα πεθάνουν ακριβώς επειδή λάμπουν αφού η λάμψη τους οφείλεται στις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στο εσωτερικό τους.

Μία ερευνητική ομάδα αστροφυσικών με την βοήθεια του Διαστημικού Τηλεσκόπιου «Χαμπλ» κατόρθωσε πρόσφατα να παρατηρήσει αυτήν ακριβώς την περίοδο του επιθανάτιου ρόγχου ενός άστρου σαν τον Ήλιο. Πρόκειται για το άστρο V στον αστερισμό της Ύδρας που τις τελευταίες μερικές χιλιάδες χρόνια είχε μετατραπεί σε κόκκινο γίγαντα. Όταν ένα άστρο σαν τον Ήλιο γίνει κόκκινος γίγαντας, μπαίνει σε μια περίοδο αστάθειας. Η βαρυτική του δύναμη δεν είναι ικανή να συγκρατήσει τα εξωτερικά του στρώματα τα οποία αποχωρίζονται σιγά-σιγά και διαφεύγουν στο Διάστημα. Τα αέρια αυτά στρώματα αποχωρώντας σχηματίζουν ένα διαστελλόμενο κέλυφος, το οποίο στα τηλεσκόπιά μας φαίνεται σαν ένας δακτύλιος αερίων. Οι αστρονόμοι των περασμένων αιώνων, με τα μικρά τους τηλεσκόπια νόμιζαν ότι τα αντικείμενα αυτά έμοιαζαν με πλανήτες, γι’ αυτό και τα ονόμασαν πλανητικά νεφελώματα.

Τα διαστελλόμενα αέρια των πλανητικών νεφελωμάτων περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής μάζας ενός άστρου, και καθώς αποχωρίζονται απ’ αυτό, αφήνουν πίσω τους, αποκαλύπτοντάς τον συγχρόνως, τον γυμνό υπερθερμασμένο πυρήνα του με την μορφή ενός άσπρου νάνου. Ο πυρήνας αυτός αποτελείται από άνθρακα και οξυγόνο, που είναι τα κατάλοιπα, η "στάχτη" δηλαδή, των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων του ηλίου. Αντικρίζουμε έτσι το "πτώμα" του αρχικού άστρου, που έχει φτάσει πια στο τέλος του.

Τέτοιες παρατηρήσεις μας βοηθούν να αποκρυπτογραφήσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα άστρα αυτά φτάνουν στο τέλος της ζωής τους και τις διαδικασίες που συμβαίνουν την περίοδο αυτή. Γιατί απ’ ότι φαίνεται το τέλος έρχεται από την εκτόξευση των εξωτερικών του υλικών με την μορφή δύο πιδάκων που σε τελική ανάλυση σχηματίζουν τα παράξενα αλλά πανέμορφα στολίδια που μας έχουν αποκαλύψει τα τελευταία χρόνια τα μεγάλα τηλεσκόπια του ανθρώπου, αποτυπώνοντας έτσι το μέλλον και του δικού μας άστρου όπως θα είναι σε πέντε με έξη δισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα.

[NASA]

π