Σε μία έκτακτη συνέντευξη τύπου την Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου, η NASA ανακοίνωσε τον εντοπισμό ύπαρξης νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια του Άρη. Το γεγονός αυτό αυξάνει πολύ την πιθανότητα ύπαρξης μικροβιακής μορφής ζωής στον γειτονικό μας πλανήτη τώρα ή κατά το παρελθόν. Ένας από τους κύριους άλλωστε στόχους των διαστημοσυσκευών που στέλνονται στον Άρη τα τελευταία χρόνια είναι και η έρευνα για την ύπαρξη ζωής.

Οι ανακαλύψεις που ανακοινώθηκαν σήμερα ξεκίνησαν πριν από αρκετά χρόνια στη βάση ορισμένων εντυπωσιακών χαρακτηριστικών που εντοπίστηκαν σε φωτογραφίες που ελήφθησαν από διάφορες διαστημοσυσκευές που περιφέρονται γύρω από τον κόκκινο πλανήτη.

[Στην εικόνα που παραθέτουμε σήμερα διακρίνονται χαρακτηριστικές σκοτεινές ροές στον κρατήρα Newton, οι οποίες σχηματίστηκαν από την εποχιακή ροή νερού (φωτογρ. NASA/JPL-Caltech/Univ. of Arizona]

Οι παρατηρήσεις αυτές ξεκίνησαν να προβληματίζουν τους επιστήμονες της ΝΑSA από τα τέλη ακόμη του περασμένου αιώνα, όταν η προσεκτική μελέτη των φωτογραφιών υψηλής ανάλυσης οδήγησε τους ειδικούς επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι σε μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη πρέπει να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού.

Τον Ιούνιο του 2000, 250 φωτογραφίες από τις 65.000 που είχαν εξεταστεί, εμφάνιζαν ορισμένα παράξενα χαρακτηριστικά. Μετά από χρονοβόρες μελέτες, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν ροές νερού, το οποίο σχημάτισε αυλάκια.

Στη συνέχεια το νερό αναγκάστηκε να εξατμιστεί, ή καλύτερα να εξαχνωθεί, λόγω της μικρής ατμοσφαιρικής πίεσης που επικρατεί στην αρειανή επιφάνεια αφήνοντας όμως πίσω του τα ίχνη των ροών αυτών.

Η ανακοίνωση εκείνη ήταν ιδιαίτερα σημαντική γιατί είχαμε πλέον απτές ενδείξεις για την πιθανή ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων νερού στο υπέδαφος και κατά συνέπεια αναζωπυρώθηκε η ελπίδα ότι θα εντοπίσουμε πιθανούς, μικροβιακούς έστω, ζώντες οργανισμούς ή απολιθώματά τους πολύ πριν από οποιαδήποτε ανθρώπινη επίσκεψη στον τέταρτο πλανήτη του Ηλιακού μας Συστήματος.

Ο πρώτος ερευνητής που ασχολήθηκε με το δεδομένο θέμα πριν από τέσσερα χρόνια ήταν ένας φοιτητής 21 ετών. Σήμερα ο νεαρός αυτός φοιτητής ήταν ένας από τους δύο κύριους προσκεκλημένους ομιλητές στη συνέντευξη της NASA.

Το 2011 ο Lujendra (Luju) Ojha, από το Κατμαντού του Νεπάλ, ήταν τριτοετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα όταν παρατήρησε για πρώτη φορά τις ροές αυτές στη διάρκεια των θερμότερων εποχών του Άρη.

Αποτέλεσμα των παρατηρήσεων εκείνων ήταν η δημοσίευση μιας πρώτης εργασίας του  στο περίφημο επιστημονικό περιοδικό “Science” την οποία υπέγραφε επίσης και ο σύμβουλος-καθηγητής του, ο Alfred McEwen.

Ο McEwen είναι υπεύθυνος για τις φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης στις οποίες έγινε ο εντοπισμός των «χειμάρων νερού» του Άρη, ενώ στη συνέντευξη της Δευτέρας ήταν κι αυτός παρών.

Έκτοτε οι Ojha και McEwen έχουν συμμετάσχει στη συγγραφή 11 ακόμη δημοσιευμένων εργασιών για το ίδιο θέμα. Σήμερα ο Luju Ojha, σε ηλικία 25 ετών, βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Georgia Tech [Georgia Institute of Technology] στην Atlanta των ΗΠΑ, και αναμένεται να λάβει το διδακτορικό του δίπλωμα σε έναν περίπου χρόνο.

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι στο παρελθόν, πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη έρεαν τεράστιες ποσότητες νερού αφού είχαμε παρατηρήσει ιδιαίτερα εμφανή ίχνη διάβρωσης από την ροή τεράστιων ποταμών σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές της επιφάνειάς του.

Οι χιλιάδες φωτογραφίες των προηγούμενων διαστημοσυσκευών είχαν αποτυπώσει εκατοντάδες χαρακτηριστικά που μοιάζουν με ξερές κοίτες ποταμών, μερικά μάλιστα εκτείνονται σε μήκος 150 km ή και περισσότερο.

Υπάρχουν δηλαδή ενδείξεις κατακλυσμιαίων βροχών, ξερά κανάλια πλάτους 5 km και αμμουδιές παρόμοιες μ’ εκείνες των γήινων ποταμών, μεγάλες λίμνες ή ακόμα και ωκεανοί με μεγάλες ποσότητες νερού που διήρκεσαν όμως για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Και έκτοτε τίποτε.

Μία πρόσφατη σχετικά ανακάλυψη αφορούσε επίσης και τον εντοπισμό τεραστίων ποσοτήτων πάγου στο υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Αν οι ποσότητες αυτές έλιωναν θα μπορούσαν να σχηματίσουν έναν ωκεανό που θα κάλυπτε ολόκληρο τον Άρη σε βάθος αρκετών μέτρων.

Τόσο μεγάλες ποσότητες νερού θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν στους μελλοντικούς επισκέπτες του Άρη για τις ανάγκες των θερμοκηπίων τους, της διαβίωσής τους και την παραγωγή πυραυλικών καυσίμων (υδρογόνο- οξυγόνο), αλλά και για την μελλοντική γαιομορφοποίηση του Άρη και την μετατροπή του σε έναν κατοικήσιμο από τον άνθρωπο πλανήτη σε λιγότερο από 1.000 χρόνια.

Προς το παρόν, εκτός από τα προαναφερόμενα, η μέχρι τώρα εξερεύνηση του Άρη απέδειξε την ύπαρξη μιας αραιής ατμόσφαιρας, καιρικών αλλαγών και ανέμων, πάγων στους  πόλους, πελώριων χαράδρων και πανύψηλων βουνοκορφών.

Η χαρτογράφηση που έγινε μας αποκάλυψε επίσης κι έναν κόσμο στου οποίου την επιφάνεια έχει γραφτεί ένα βίαιο και ανήσυχο παρελθόν γεμάτο με τεράστιες χαράδρες και πανύψηλα σβησμένα ηφαίστεια.

Αν και χωρίς τεχνητά κανάλια και Αρειανούς, ο κοκκινωπός αυτός πλανήτης περιλαμβάνει μερικά από τα πιο παράξενα χαρακτηριστικά που έχουμε δει ποτέ, όπως τον γιγάντιο κρατήρα Ελλάς που, με βάθος 8 και διάμετρο 2.300 km, θα μπορούσε να καταπιεί ολόκληρο σχεδόν το Έβερεστ.

Πιο σημαντικό όμως απ’ όλα είναι ότι κατέγραψε επίσης και τα, εντελώς απρόσμενα για πολλούς, συστήματα κοιλάδων και καναλιών απορροής που ήταν οι πρώτες σοβαρές ενδείξεις για την ύπαρξη νερού στο παρελθόν του Άρη: Μια πελώρια κοιλάδα, μια σεισμική ρωγμή στον φλοιό του Άρη, η οποία αν βρίσκονταν πάνω στη Γη θα εκτεινόταν από τα Ουράλια μέχρι τη Πορτογαλία.

Ακόμα πιο παράξενο είναι ένα βουνό που ονομάζεται Όλυμπος. Είναι το ψηλότερο βουνό στο Ηλιακό μας σύστημα, τριπλάσιο σε ύψος από το Έβερεστ, ενώ αν βρισκόταν στη Γη η βάση του θα  κάλυπτε ολόκληρη την Ελλάδα και το Αιγαίο μαζί. Όπως πολλά βουνά του κόκκινου πλανήτη είναι και αυτό ηφαίστειο, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται ένας κρατήρας με διάμετρο 80 km.

Είναι γεγονός πάντως ότι ο θρυλικός κόκκινος πλανήτης κρύβει αρκετά μυστικά ακόμα. Για παράδειγμα, πώς εξαφανίστηκαν οι απίστευτα μεγαλύτερες ποσότητες νερού που θα πρέπει να είχε ο Άρης στο απώτερο παρελθόν του;

Και όσον αφορά στην τελευταία ανακοίνωση της NASA για τον εντοπισμό ροών νερού, ποια ακριβώς είναι η προέλευσή τους; Με άλλα λόγια, πηγάζει το νερό αυτό από το εσωτερικό του ή μήπως προέρχεται από την υγρασία της ατμόσφαιράς του; Η έρευνα για την απάντηση αυτών των ερωτημάτων συνεχίζεται.

π