Καλλιτεχνική απεικόνιση του νάνου πλανήτη 2007 OR10 ο οποίος σύντομα και με την συμμετοχή των φίλων του Διαστήματος θα αποκτήσει όνομα.
Credit: Alex H. Parker

Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και η κατασκευή πολύ ισχυρών επίγειων τηλεσκοπίων σε συνδυασμό με τον στόλο των διαστημικών τηλεσκοπίων, μας επέτρεψε να δούμε τι υπάρχει, όχι μόνο στα πέρατα του Κόσμου, αλλά και στις πιο απομακρυσμένες και σκοτεινές γωνιές της δικής μας διαστημικής γειτονιάς. Διαπιστώθηκε ότι στο ηλιακό μας σύστημα υπάρχουν διάσπαρτα σε πολλά σημεία σώματα που συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά ενός μικρού πλανήτη ή «νάνου πλανήτη», όπως είναι ο όρος που έδωσε η επιστημονική κοινότητα σε αυτά τα σώματα. Ένας τέτοιος πλανήτης είναι και ο Πλούτωνας, ο οποίος το 2006 βγήκε από την επίσημη λίστα των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος και… «υποβιβάστηκε» τοποθετούμενος από την Διεθνή Αστρονομική Ένωση στην κατηγορία των νάνων πλανητών. Η απόφαση είχε προκαλέσει πολλές συζητήσεις και αντιδράσεις αφού, υπό καθαρά τεχνοκρατικούς όρους, ο Πλούτωνας μπορεί να μην ανήκει στην κατηγορία των πλανητών, αλλά μετά από 70 χρόνια στην οικογένεια των πλανητών θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είχε κερδίσει το δικαίωμα να «πολιτογραφηθεί» ως τέτοιος.

Τα τελευταία χρόνια έχουμε καταφέρει όχι μόνο να εντοπίσουμε νάνους πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα αλλά και να στείλουμε σε ορισμένους από αυτούς εξερευνητικά σκάφη που τους μελετούν. Το 2007 στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, στην ζώνη Κάιπερ, εντοπίστηκε ένας ακόμη νάνος πλανήτης. Το σώμα αυτό έχει διάμετρο περίπου 1.250 χλμ. και είναι περικυκλωμένο από αντικείμενα που μοιάζουν με παγωμένα συντρίμμια. Η κωδική του ονομασία είναι 2007 OR10 και οι επιστήμονες, θεωρώντας ότι η επιφάνεια του είναι παγωμένη, του έδωσαν το παρατσούκλι «Χιονάτη». Μετέπειτα παρατηρήσεις έδειξαν ότι ο 2007 OR10 έχει ερυθρωπή απόχρωση και είναι πιθανή η παρουσία μεθανίου στην επιφάνεια του.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο (γνωστό) σώμα στο ηλιακό μας σύστημα που δεν έχει ακόμη επίσημο όνομα και επιτέλους ήρθε η ώρα αυτή. Η Διεθνής Αστρονονομική Ένωση καλεί το κοινό να ψηφίσει το όνομα που θα λάβει αυτός ο νάνος πλανήτης. Ως συνήθως έχει προηγηθεί μια διαδικασία προεπιλογής κάποιων ονομάτων από την αστρονομική κοινότητα με βάση τους κανόνες που έχει θέσει η Διεθνής Αστρονομική Ένωση για την ονοματοδοσία των κοσμικών σωμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση για τα σώματα της ζώνης Κάιπερ οι κανόνες αναφέρουν ότι πρέπει τα ονόματα να αφορούν μυθολογικά πρόσωπα που σχετίζονται με κάποιου είδους δημιουργία. Από την διαδικασία αυτή προέκυψαν τρεις επιλογές.

Η πρώτη επιλογή είναι το Gonggong, το όνομα ενός κοκκινομάλη Κινέζου θεού του νερού που έχει ουρά φιδιού και είναι υπεύθυνος για την δημιουργία πλημμυρών αλλά και χάους «κουνώντας» την Γη. Η δεύτερη είναι το Holle, το όνομα μίας Ευρωπαίας θεάς της γονιμότητας και το τρίτο είναι το Vili, το όνομα μίας Σκανδιναβικής θεότητας που, σύμφωνα με τον μύθο, συμμετείχε με τα αδέρφια της στην δολοφονία ενός γίγαντα για να δημιουργηθεί το Σύμπαν.

Το κοινό μπορεί μέχρι τις 10 Μαΐου να ψηφίζει στην ιστοσελίδα που δημιουργήθηκε για αυτόν τον σκοπό: https://2007or10.name

Επειδή το ηλιακό μας σύστημα είναι γεμάτο από… παράξενους κόσμους όσοι θέλουν να μάθουν περισσότερα για αυτούς δεν έχουν παρά να επισκεφτούν το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου και να παρακολουθήσουν την ψηφιακή παράσταση «Παράξενοι Κόσμοι στο Ηλιακό Σύστημα», η οποία ταξιδεύει τους θεατές σε ορισμένους από τους πιο «ακραίους» πλανήτες και δορυφόρους του Ηλιακού μας συστήματος.

Η μαύρη τρύπα

Εκτός από τον νάνο πλανήτη όμως, σε διαδικασία ονοματοδοσίας βρίσκεται και η μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία Μ87 η οποία έγινε η πρώτη μαύρη τρύπα που φωτογραφήθηκε, ένα ιστορικό επίτευγμα που ανοίγει νέους δρόμους στην μελέτη αυτών των μυστηριωδών κοσμικών σωμάτων.

«Ποουβέχι» (Powehi), που στα χαβανέζικα σημαίνει «στολισμένη σκοτεινή πηγή της αέναης δημιουργίας» (ή «στολισμένη απύθμενη σκοτεινή δημιουργία»), είναι το όνομα που προτείνει ο καθηγητής γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Χαβάης Λάρι Κιμούρα για την μαύρη τρύπα που φωτογραφήθηκε από το Τηλεσκόπιο Ορίζοντα Γεγονότων (EHT).Η πρόταση για χαβανέζικο όνομα έγινε με το σκεπτικό ότι δύο από τα οκτώ συνολικά διασυνδεμένα τηλεσκόπια του ΕΗΤ, τα James Clerk Maxwell Telescope (JCMT) και Submillimeter Array (SMA), βρίσκονται στη Χαβάη, στο όρος Μαουνακέα. Ορισμένοι από τους αστρονόμους, που συμμετείχαν στη φωτογράφηση, συμφώνησαν με την προτεινόμενη ονομασία, αλλά φυσικά τον τελικό λόγο θα έχει η Διεθνής Αστρονομική Ένωση.

Εκείνοι που θα ήθελαν να πάρουν μια ιδέα από τον τρόπο που λειτουργεί μια μαύρη τρύπα και τι γίνεται όταν πέσει στα Βαρυτικά της δίχτυα ένα κοσμικό σώμα (π.χ. ένα άστρο) δεν έχει παρά να επισκεφτεί το Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας όπου ανάμεσα στα δεκάδες διαδραστικά εκθέματα και πειράματα υπάρχει ένα μοντέλο μαύρης τρύπας με τον επισκέπτη να βλέπει μπροστά στα μάτια του το πώς συμπεριφέρονται τα αντικείμενα που έρχονται βρίσκονται στο περιβάλλον της.

Λεζάντα Φωτογραφίας: Καλλιτεχνική απεικόνιση του νάνου πλανήτη 2007 OR10 ο οποίος σύντομα και με την συμμετοχή των φίλων του Διαστήματος θα αποκτήσει όνομα. Credit: Alex H. Parker

π